W drodze do dwujęzyczności – wspieranie rozwoju językowego uczniów i uczennic z doświadczeniem migracji w szkole dostępnej dla wszystkich
Kurs został opracowany w ramach projektu „Szkoła dostępna dla wszystkich” realizowanego przez Instytut Badań Edukacyjnych w partnerstwie z Funduszem Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci (UNICEF) i Ministerstwem Edukacji Narodowej.
Celem projektu „Szkoła dostępna dla wszystkich” jest wzmocnienie kompetencji nauczycieli specjalistów w zakresie udzielania adekwatnego wsparcia dzieciom i uczniom z uwzględnieniem zróżnicowania ich potrzeb rozwojowych i edukacyjnych, w tym dzieciom i uczniom będącym uchodźcami z Ukrainy, a także integrowania zróżnicowanego środowiska w klasie/szkole. W projekcie opracowano szereg narzędzi pomocnych w prowadzeniu zajęć wychowawczo-specjalistycznych, w tym integracyjnych, zapewniających poczucie wspólnoty wśród dzieci i uczniów, oraz dbałość o budowanie przyjaznego klimatu w klasie/szkole w ramach ochrony zdrowia psychicznego dzieci i uczniów.
Instytut Badań Edukacyjnych (IBE, www.ibe.edu.pl ) działający pod nadzorem Ministra Edukacji Narodowej jest instytutem badawczym prowadzącym interdyscyplinarne badania naukowe nad funkcjonowaniem i efektywnością systemu edukacji w Polsce i wspierającym politykę i praktykę edukacyjną. Promuje stosowanie zasady podejmowania decyzji w oparciu o wyniki badań, a szczególnie dużą wagę przywiązuje się do badań, których wyniki mogą zostać wykorzystane w polityce edukacyjnej.
REKRUTACJA TRWA! Więcej informacji i formularz zgłoszeniowy znajduje się na stronie: https://rekrutacja.jpjo.pl/
Co jest celem kursu?
Ten kurs ma na celu pomóc Państwu w pracy z osobami z doświadczeniem migracji. Nauczanie tej grupy, która ma specjalne potrzeby edukacyjne, wymaga dodatkowej wiedzy i umiejętności zawodowych. Przygotowane przez nas zajęcia powinny dać podstawy w zakresie glottodydaktyki polonistycznej, czyli nauczania języka polskiego i kultury polskiej w kontekście szkolnym, w którym każdy uczący w szkole, bez względu na to jakiego przedmiotu uczy korzysta z języka polskiego, który jest narzędziem komunikacji.
Czego się Państwo nauczą?
Jak przebiegają procesy uczenia się języka obcego i drugiego.
Czym jest język edukacji szkolnej i w jaki sposób wspierać osoby z doświadczeniem migracji w uczeniu się polszczyzny.
Strategii uczenia słownictwa w zakresie języka polskiego do codziennej komunikacji a także do celów edukacyjnych.
Podstaw nauczania gramatyki języka polskiego jako obcego i drugiego ułatwiających wyjaśnienie jak działa język polski.
Podstaw pracy z tekstem obcojęzycznym (czytanie i rozumienie).
Lepiej rozumieć problemy występujące w procesie uczenia się uczniów/uczennic słabo lub wcale nieznających języka polskiego i pochodzących z odmiennych kulturowo miejsc.
Jakie umiejętności Państwo zdobędą?
Jak dokonać wstępnej oceny umiejętności językowych osób z doświadczeniem migracji.
Jak uczyć języka edukacji szkolnej ucząc języka polskiego jako obcego i drugiego lub ucząc innych przedmiotów.
Jak pracować z tekstem a następnie wyjaśniać podstawowe zasady gramatyczne osobom nieznającym lub słabo znającym język polski.
Jak wspierać osoby uczące się języka polskiego jako obcego i drugiego w procesie czytania i rozumienia tekstów w języku polskim, ze szczególnym uwzględnieniem tekstów szkolnych.
Jak rozwijać wrażliwość i kompetencje interkulturowe wszystkich uczniów i uczennic w wielokulturowej szkole.
Rozwijaj swoją wiedzę specjalistyczną i zdobądź certyfikat
Rozwijaj umiejętności korzystając z wiedzy ekspertów i ekspertek
Zyskaj dogłębne zrozumienie kluczowych pojęć związanych z nauczaniem osób z doświadczeniem migracji
Pogłębiaj rozumienie problematyki nauczania osób z doświadczeniem migracji poprzez praktyczne zadania.
Zdobądź certyfikat udziału w kursie zawodowym dla nauczycieli zorganizowanym przez Instytut Badań Edukacyjnych (IBE)
Osoby, które ukończą kurs, otrzymają cyfrowe potwierdzenie nabytych umiejętności i osiągnięć w postaci mikropoświadczenia Odznaka+.
Jaka jest struktura kursu?
Kurs podzielony jest na cztery moduły. W każdym module proponujemy dwa tematy i nad każdym mogą Państwo pracować przez 10 dni, w dowolnym czasie.
Oto moduły i tematy poszczególnych naszego kursu:
Moduł I. Akwizycja języka obcego/drugiego i język edukacji szkolnej
Temat 1. Fakty i mity na temat nauki języka drugiego – podstawy akwizycji języka drugiego
Temat 2. Uczyć języka edukacji szkolnej – rozwijanie języka do komunikacji w klasie oraz poznawania i demonstrowania nowej wiedzy
Moduł II. Wybrane sposoby uczenia słownictwa i gramatyki
Temat 3. Uczyć jak wzbogacać zasoby słownikowe w języku drugim – rozwijanie słownika w języku osiedlenia ze szczególnym uwzględnieniem języka edukacji szkolnej
Temat 4. Uczyć mówić poprawniej – rozwijanie poprawności gramatycznej dla skuteczniejszej nauki polszczyzny
Moduł III. Wybrane sposoby uczenia poprawnego mówienia oraz czytania
Temat 5. Uczyć mówić poprawniej – rozwijanie poprawnej wymowy dla lepszej edukacji i integracji
Temat 6. Uczyć czytania i rozumienia tego, co się czyta – rozwijanie umiejętności czytania i czytania ze zrozumieniem tekstów szkolnych
Moduł IV. Uczniowie i uczennice z innych krajów w polskiej edukacji
Temat 7. Rozwijanie wrażliwości interkulturowej u osób uczących uczniów/uczennice z doświadczeniem migracji Temat 8. Rozwijanie kompetencji interkulturowej u polskich uczniów i uczennic, w których klasie są dzieci z doświadczeniem migracji.
W kursie zaproponujemy Państwu do obejrzenia filmy, w syntetyczny sposób prezentujecie wybrane treści, materiały do przeczytania, zadania do wykonania a także udostępnimy przestrzeń do dyskusji z osobami prowadzącymi kurs jaki i z innymi uczestnikami i uczestniczkami szkolenia Dla tych osób, które chcą pójść dalej w każdym module znajdą się podpowiedzi, gdzie szukać więcej informacji na dany temat.
Chociaż oferujemy Państwu w kursie pewną bazę teoretyczną, to przede wszystkim kładziemy w nim nacisk na zdobycie nowej wiedzy i doświadczenia zawodowego w zakresie nauczania osób z doświadczeniem migracji. Będziemy zachęcać do refleksji nad własnymi doświadczeniami po to, aby móc w swojej praktyce zawodowej samemu zdecydować, które z nich sprawdzą się u nas, które z nich wdrożyć.
W trakcie kursu mają Państwo także możliwość konsultacji online, w małych grupach lub indywidualnie, z ekspertami i ekspertkami. Konsultacje przewidziane są w każdym module. Wszystkie zadania w kursie są obowiązkowe do wykonania, w określonych na platformie terminach. Nie ma możliwości oddania zadań poza nimi. Tylko część dotycząca lektur uzupełniających jest fakultatywna. Mamy nadzieję, że spodoba się Państwu aktywny, praktyczny charakter tego kursu i znajdą Państwo wiele pomysłów do wykorzystania w swojej praktyce zawodowej.
Moduł I. Akwizycja języka obcego/drugiego i język edukacji szkolnej
Moduł I zawiera dwa tematy koncentrujące się na zagadnieniach związanych z procesami uczenia się języka obcego i drugiego a także omawia specyfikę języka edukacji szkolnej, który potrzebny jest uczniom i uczennicom z doświadczeniem migracji do komunikacji w szkole, zdobywania nowej wiedzy i jej demonstrowania. Osoby biorące udział w kursie poznają podstawowe mechanizmy związane z nauką języka obcego, ze szczególnym uwzględnieniem nauki języka osiedlenia w sytuacji migracji, będą wykonywały zadania związane z oceną umiejętności językowych uczniów i uczennic z doświadczeniem migracji. W drugiej części modułu pracować będziemy nad zagadnieniami związanymi z nauczaniem języka edukacji szkolnej. Będziemy zachęcać do refleksji na temat tego czym jest język edukacji szkolonej, czym się różni od języka codziennej komunikacja a także zaproponujemy praktyczne zadania z tego zakresu.
Moduł II. Wybrane sposoby uczenia słownictwa i gramatyki
Moduł II zawiera dwa tematy koncentrujące się na zagadnieniach związanych z uczeniem się języka: wzbogacaniem i utrwalaniem słownictwa w zakresie języka edukacji a także podstawami nauczania gramatyki języka polskiego jako języka obcego i drugiego. Osoby biorące udział w kursie poznają podstawowe techniki wprowadzania nowego słownictwa oraz jego utrwalania, a także zapoznają się z wybranymi strategiami uczenia się nowego słownictwa. W module drugim znajdują się także podstawy nauczania gramatyki polszczyzny jako języka obcego i drugiego. Będziemy zachęcały do korzystania strategii opartych na obserwacji i porównywaniu jest jednym ze skutecznych sposobów nauki, pozwalającym uczniom dostrzec różnice i podobieństwa a także będziemy zachęcały do zmiany perspektywy i spojrzenia na język polski jak na język obcy.
W Module II, ze względu na specyfikę tematów i na troskę Autorek szkolenia o to, aby zadania były dostosowane do kontekstu, w którym pracują uczestnicy i uczestnicy kursu, przy wykonywaniu poszczególnych zadań będzie możliwy wybór etapu edukacji i wykonanie zdań dopasowanych do wieku uczących się na danym etapie edukacji.
Moduł III. Wybrane sposoby uczenia poprawnego mówienia oraz czytania
Moduł III zawiera dwa tematy koncentrujące się na zagadnieniach związanych z nauczaniem wymowy oraz czytaniem oraz z rozumieniem tekstów ze szczególnym uwzględnieniem tekstów szkolnych. W pierwszym temacie przedstawione zostaną techniki i strategie uczenia poprawnej wymowy, takie jak ćwiczenia artykulacyjne czy praktyka związana z prozodią. Celem jest zrozumienie znaczenia poprawnej wymowy w procesie nauki języka w kontekście szkolnym oraz zaproponowanie włączenia ćwiczeń wymowy do praktyki. Drugi temat dotyczy czytania. Przedstawimy w nim refleksję na temat roli czytania w nauce języka, szczególnie w kontekście jego nauki do celów edukacyjnych oraz różnorodne strategie w celu zrozumienia tekstów. Ostatecznym celem tego tematu jest umożliwienie nauczycielom lepszego zrozumienia procesu nauki czytania ze zrozumieniem oraz dostosowanie swojej praktyki do potrzeb uczących się.
W Module III, ze względu na specyfikę tematów i na troskę Autorek szkolenia o to, aby zadania były dostosowane do kontekstu, w którym pracują uczestnicy i uczestnicy kursu, przy wykonywaniu poszczególnych zadań będzie możliwy wybór etapu edukacji i wykonanie zdań dopasowanych do wieku uczących się na danym etapie edukacji.
Moduł IV. Uczniowie i uczennice z innych krajów w polskiej edukacji
Moduł IV zawiera dwa tematy koncentrujące się na zagadnieniach związanych z rozwijaniem kompetencji interkulturowych wszystkich uczniów i uczennic w szkole a także osób zaangażowanych w proces uczenia osób z doświadczeniem migracji a także zagadnieniami związanymi z przyjmowaniem do szkoły uczniów i uczennic z doświadczeniem migracji. W pierwszym temacie poruszymy zagadnienia dotyczące procesu integracji kulturowej migrantów w społeczeństwach przyjmujących, zwracając uwagę na wyzwania i konflikty. Poprzez refleksję i praktyczne zadania będziemy proponować rozwiązania mające na celu rozwijanie wrażliwość i kompetencje interkulturowe zarówno u dzieci z doświadczeniem migracji, jak i u polskich dzieci w klasie. Ważnym elementem, szczególnie w dyskusji, będzie unikanie stereotypów i uproszczeń oraz promowanie otwartości i zrozumienia w kontekście różnic kulturowych. Drugi temat tego modułu dotyczy organizacji przyjmowania uczniów i uczennic z doświadczeniem migracji do szkoły, badania ich kompetencji, zasad kwalifikacji od oddziałów przygotowawczych. Zaproponujemy konkretne rozwiązania bazujące na doświadczenia.
Jak bardzo angażujący jest udział w kursie?
Czasu potrzebny do zrealizowania wszystkich zadań w kursie – 25h
Czas potrzebny do wykonania zdań z jednego tematu ≈ 3h
4 filmy wprowadzające do modułów – 4×2’=8’
8 filmów omawiających poszczególne tematy – 8×8’=64’
8 quizów – 8×30’= 240’(4h)
8 tekstów do przeczytania wraz z zadaniem do wykonania – 8×45’=360’ (6h)
8 zdań praktycznych: wykonanie zadania – 8×45’=360’ (6h); udział w forum i ocena 2 zadań innego uczestnika/innej uczestniczki kursu i udział w dyskusji – 8×60’=480’ (8h)
Kto jest Autorem?
Małgorzata Pamuła-Behrens
specjalistka w zakresie edukacji i integracji osób z doświadczeniem migracji i uchodźctwa, dr hab. nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa, glottodydaktyczka, romanistka.
Zainteresowania: dwujęzyczność, akwizycja języka drugiego, komunikacja interkulturowa, integracja osób z doświadczeniem migracji w systemach edukacji. Współautorka koncepcji nauczania języka polskiego jako języka edukacji szkolnej Metoda JES-PL (metodajes.pl), trenerka nauczycieli i nauczycielek, członkini jury European Language Label oraz Programu NAWA Promocja języka polskiego. Współautorka podręcznika do nauki języka polskiego jako odziedziczonego i drugiego dla dzieci 7-10 lat „Polski w szkole”. Autorka wielu publikacji naukowych i popularnonaukowych z zakresu glottodydaktyki.
dr hab., prof. UKEN Marzena Błasiak-Tytuła
Neurologopedka, językoznawczyni i glottodydaktyczka. Pracuje w Uniwersytecie Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie na stanowisku profesora. Jest dyrektorką Centrum Badań nad Integracją i Edukacją Migrantów i kierowniczką studiów podyplomowych Nauczanie języka polskiego jako obcego i drugiego w UKEN oraz członkinią Zespołu Języka Polskiego poza Granicami Kraju Rady Języka Polskiego. W badaniach naukowych koncentruje się przede wszystkim na rozwoju mowy dzieci wielojęzycznych, na diagnozie i terapii dzieci z zaburzonym rozwojem wychowywanych w wielojęzyczności oraz metodyce nauczania języka polskiego jako obcego/drugiego. Jest autorką publikacji naukowych na temat wielojęzyczności oraz nauczania języka polskiego jako obcego/drugiego, m.in. książki „Mowa dzieci dwujęzycznych. Norma i zaburzenia” (2019), „Elementarza. Podręcznika do nauki czytania dla dzieci z Ukrainy (wydanego przez Fundację FINE przy współpracy z UNICEF, 2022) oraz serii „Głoski wokół nas. Ćwiczenia logopedyczne dla uczniów z Ukrainy” (2024). Pracuje z dziećmi z zaburzeniami rozwoju (z alalią/DLD, autyzmem, zespołem Aspergera, afazją, dysleksją oraz z zespołami genetycznymi) wychowywanymi w wielojęzyczności. Prowadzi zajęcia z języka polskiego jako obcego/drugiego dla dzieci z doświadczeniem migracji w wieku przedszkolnym i szkolnym.
Kamila Dembińska
Dyrektorka programowa szkoleń języka polskiego jako obcego (jpjo) w Fundacji SOK, koordynatorka i autorka programu szkoleń jpjo realizowanego przez Fundację SOK, odpowiedzialna za wdrożenie programu Akelius w ramach współpracy z UNICEFem. Lektorka jpjo od 1998 r., autorka materiałów dydaktycznych oraz publikacji do nauczania jpjo (m.in. serii podręczników Start, Gramatyki dla praktyka), trenerka lektorów jpjo. Odpowiedzialna za tworzenie i koordynację programów promocji języka polskiego w świecie w Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (2017 – 2022). Absolwentka studiów doktoranckich na Uniwersytecie Warszawskim, autorka pracy doktorskiej dotyczącej kompetencji nauczycieli i lektorów języka polskiego jako obcego (promotor prof. dr hab. Przemysław E. Gębal).
Anna Młynarczuk-Sokołowska, doktor habilitowany nauk społecznych w dyscyplinie pedagogika, pedagog-kulturoznawca, adiunkt w Katedrze Edukacji Międzykulturowej i Elementarnej Wydziału Nauk o Edukacji Uniwersytetu w Białymstoku, wiceprezes Zarządu Fundacji Uniwersytetu w Białymstoku (2010–2019), doradca międzykulturowy w Fundacji Dialog (2012–2015) itd. Od kilkunastu lat, na poziomie krajowym i międzynarodowym, realizuje inicjatywy badawcze oraz metodyczne, które w centrum podejmowanych działań sytuują głos dzieci i młodzieży doświadczających migracji (a w szczególności uchodźstwa).
Zainicjowała i współtworzyła dwie innowacje pedagogiczne. Są to innowacja metodyczna i programowa „Przygody Innego”, służąca rozwijaniu kompetencji międzykulturowych dzieci oraz metoda międzykulturowego portfolio – innowacja metodyczna stosowana w trakcie nauczania języka polskiego jako obcego w kontekście międzykulturowym. Jest pomysłodawczynią i realizatorką autorskich programów szkoleń adresowanych do nauczycieli, pedagogów, edukatorów, asystentów międzykulturowych (np. cyklicznej Szkoły Edukacji Międzykulturowej). Opracowała wiele publikacji metodycznych m.in. „Językowa podróż po Polsce…”, „Różnorodność – Twórcza Aktywność – Inkluzja w edukacji”.
Za swoją pracę zawodową m.in. zajęła pierwsze miejsce w konkursie World Organization for Early Childhood Education OMEP, została uhonorowana przez Prezydenta RP Srebrnym Krzyżem Zasługi. Monografia jej autorstwa pt. „Codzienność polskiej szkoły z perspektywy dzieci i młodzieży ze środowiska przymusowych migrantów”, zdobyła wyróżnienie w konkursie Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego na wybitną monografię naukową z zakresu nauk pedagogicznych lub nauk pokrewnych za rok 2022.
Katarzyna Szostak-Król, doktor nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa, dyrektor Szkoły Podstawowej nr 26 w Białymstoku, absolwentka filologii polskiej na UwB, językoznawca (dyplom w Instytucie Slawistyki PAN w Warszawie). Do jej zainteresowań naukowych należą: regionalne i dialektalne odmiany języka polskiego, język pisarzy oraz edukacja międzykulturowa. Realizatorka szkoleń, projektów, konkursów z zakresu edukacji międzykulturowej w oparciu o autorskie programy edukacyjne, np. wojewódzki konkurs pt. Różnorodność przestrzenią dialogu. W 2012 r. została laureatką I miejsca w konkursie Światowej Organizacji Wychowania Przedszkolnego OMEP za pracę w obszarze edukacji międzykulturowej. Od wielu lat pracuje w charakterze nauczyciela języka polskiego jako obcego (m.in. w Centrum Pomocy Migrantom i Uchodźcom Caritas, w Fundacji Edukacji i Twórczości w Białymstoku, w ośrodkach dla uchodźców w Białymstoku). Jest autorką i współautorką publikacji z zakresu edukacji międzykulturowej (m.in. Przygody Innego. Bajki w edukacji międzykulturowej, 2011) oraz metodyki nauczania języka polskiego jako obcego (m.in. Zrozumieć Innego. Międzykulturowa kompetencja komunikacyjna w procesie uczenia się języka polskiego jako obcego, 2015; Polski na dzień dobry. Program nauczania języka polskiego jako drugiego wspomagający nauczycieli w pracy z uczniami z doświadczeniem migracyjnym w oddziałach przygotowawczych w szkole podstawowej, 2020; Program nauczania języka polskiego jako obcego dla dzieci z Ukrainy. Polski na szóstkę, 2022).
Koordynacja merytoryczna
Katarzyna Wiejak
zastępczyni liderki projektu, ekspertka merytoryczna w projekcie ASA. Doktor psychologii, adiunkt w Instytucie Badań Edukacyjnych. Specjalizuje się w tematyce diagnozy psychologicznej, w tym diagnozy i wspierania uczniów ze zróżnicowanymi potrzebami edukacyjnymi. Autorka publikacji poświęconych diagnozie psychologicznej oraz wspieraniu rozwoju poznawczego dzieci i młodzieży. Współautorka narzędzi diagnostycznych dla psychologów, pedagogów i logopedów – w tym baterii komputerowej Kompleksowa Analiza Procesów Poznawczych, Baterii Testów Czytania, Baterii Testów Fonologicznych, Baterii Testów Pisania IBE. Współtwórczyni „Standardów diagnozy psychologicznej w edukacji” wydanych przez PTP oraz Rzecznika Praw Dziecka w 2018 roku.
Moduł III zawiera dwa tematy koncentrujące się na zagadnieniach związanych z nauczaniem wymowy oraz czytaniem oraz z rozumieniem tekstów ze szczególnym uwzględnieniem tekstów szkolnych. W pierwszym temacie przedstawione zostaną techniki i strategie uczenia poprawnej wymowy, takie jak ćwiczenia artykulacyjne czy praktyka związana z prozodią. Celem jest zrozumienie znaczenia poprawnej wymowy w procesie nauki języka w kontekście szkolnym oraz zaproponowanie włączenia ćwiczeń wymowy do praktyki. Drugi temat dotyczy czytania. Przedstawimy w nim refleksję na temat roli czytania w nauce języka, szczególnie w kontekście jego nauki do celów edukacyjnych oraz różnorodne strategie w celu zrozumienia tekstów. Ostatecznym celem tego tematu jest umożliwienie nauczycielom lepszego zrozumienia procesu nauki czytania ze zrozumieniem oraz dostosowanie swojej praktyki do potrzeb uczących się.